click below
click below
Normal Size Small Size show me how
KASAYSAYAN BY AVRIL
Term | Definition |
---|---|
HISTORY | Learning by inquiry |
INQUIRY | Kaalamang makukuha mula sa imbestigasyon |
LOKAL O PAMBANSA | Local or national |
OBHETIBO O OBJECTIVITY | Nakabatay sa katotohanan. May mga ebidensya. |
FACTS AND TANGIBLE | Existing outside the human mind. |
SUBHETIBO O SUBJECTIVE | Nakabase lamang sa isang opinyon. Maaaring tama o mali. |
OBHETIBO | Difficult to obtain |
SUBHETIBO | Inferior, biased, untrue |
Multiperspectivity | Recognizes the diversity of society and its appreciation for changes in historical interpretation |
HISTORIOGRAPIYA | Pagsulat ng kasaysayan. |
PAGKAKA-IBA NG PRIMARYA AT SEKONDARYANG BATIS | Pagkilala sa mga bagay na pinagkukunan ng mga tala at datos upang lubos na maunawaan ang kronolohiya, saysay at katibayan ng mga kaganapan. |
PRIMARYANG BATIS | Pangunahing sanggunian sa pag-aaral ng kasaysayan ang mga tinatawag na primaryang batis. |
Nakasulat na Primaryang Batis | Mga dokumento na naglalaman ng mga ulat ng kaganapan, tala, opinion, pananaw, at damdamin ng may-akda. |
Talaarawan | Tinatawag din itong "diaryo journal". Naratibo ng mga kaganapan ng mismong nakaranas at nakasaksi sa mga pangyayari. |
Awtobiograpiya | Tinatawag din itong talambuhay na isinulat ng may-akda na pumapatungkol sa kanyang sarili. Mahahalagang kaganapan, tao at mga pangyayari ang kadalasang paksa ng nasabing akda. |
Liham | Sulat ng may-akda na naglalaman ng mensahe, pananaw o damdamin na nais niyan iparating sa taong kinauukulan. |
Diaryo/ Pahayagan | Dokumento na inilathala at inilimbag kaalinsabay ng mga isyung panlipunan na tinatalakay sa mismong pahayagan. |
Memoir | Naglalarawan ng mga pangyayari habang bumabanggit ng kanyang sariling kuro-kuro ng may akda. |
Mga Ulat | Kadalasang mga opisyal na dokumento ang mga ulat na nanggaling sa isang grupo ng tao na naglalayong maghatid ng impormasyon ukol sa isang partikular na kaganapan. |
Artipakto | Ito ay tinatawag ding liktao na halaw sa aklat ni Prop. Zeus Salazar nanalathala noong 2004. Mga bagay na nahukay ng mga arkeologo mula pa sa sinaunang panahon na ginamit at hinubog ng tao ayon sa kanilang kultura. |
Relikya | Mga labi ng mga bagay na may buhay gaya ng tao, hayop, halaman at iba pa. Ito ay maaaring mga buto ng hayop at tao o mga bakas (imprints) ng mga halaman sa mga yungib o bato. |
KASAYSAYANG ORAL | Mga sali’t salitang pahayag, kwento, o salaysay na maaaring tiyak o hindi tiyak ang pinagmulan. Halimbawa: mga alamat, epiko, sawikain, bugtong at kwentong bayan (Biag ni Lam-ang) |
Larawan at Divuho | Ebidensiya ang mga larawan sa pagpapatibay na ang mga tao ay naroon nga sa binabanggit na lugar o pagtitiyak na naganap sa isang pangyayari. Halimbawa: Spolarium ni Juan Luna |
Sekondaryang Batis | Mga lathalain na nakaangkla sa mga tala at impormasyon halaw sa primaryang batis. Binibigyang-diin dito ang pagsangguni ng mga sekondaryang batis sa mga primaryang batis bilang pinagmulan ng mga ito. |
Halimbawa ng Sekondaryang Batis | Editoryal, kuro-kuro, encyclopedia, teksbuk, manwal, diksyunaryo, kritisismo, komentaryo, sanaysay, ppt, mga sabi-sabi |
Repositoryo ng mga Sangguniang Batis | Tinipon at kinalap ng mga mananaliksik, historyador at mga arkeologo. Maaaring primary o sekondaryang batis (Pilipinas) |
Pambansang Museo ng Pilipinas (National Museum of the Philippines) | Lungsod ng Maynila, dati ring nagbahay ang Kongreso ng Pilipinas, kinalalagyan ng mga dibisyon ng mga sining, mga likas na agham at iba pang mga dibisyon. |
Pambansang Dambana | Lugar kung saan nakahimlay ang mga labi ng mga bayani. Halimbawa: Gat. Marcelo H. del Pilar sa San Nicolas, Bulakan, Bulacan. Ipinapalagay na yaman ng bayan. |
Gusali ng Sentrong Pangkultura ng Pilipinas | Dokumento na may kinalaman sa mga Pambansang Alagad ng Musika at Teatro na si Honorata “Atang” dela Rama |
Gusali ng National Commission of the Philippines | Mahahalagang pahayagan, peryodiko at mga aklat na mga mapagkakatiwalaang manunulat ng kasaysayan ng Pilipinas. |
Pambansang Aklatan ng Pilipinas | Tahanan ng mahahalagang aklat, dokumento, artikulo, pahayagan at peryodiko. Halimbawa ay ang nobela ni Rizal na Noli Me Tangere at El Filibusterismo. |
Intramuros Administration | Ahensiya na nasa ilalim ng Tanggapang Pangulo ng Republika ng Pilipinas. Nangangalaga ng mga dokumento at gamit na gumaganap ng malaking papel sa kasaysayan ng Intramuros. |
Mga Museo at Aklatang Lokal | Mga aklatan at museong sa mga lalawigan at bayan sa Pilipinas. |
Batas Republika bilang 10066 / National Cultural Heritage act | batas na nangangalaga at nagbibigay proteksyon sa mga pamana ng ating makulay na kultura at kasaysayan. |
Artipakto | ito ay tinatawag ding liktao na halaw sa aklat ni Prop. Zeus Salazar nanalathala noong 2004 |
Relikya | Mga labi ng mga bagay na may buhay gaya ng tao, hayop, halaman at iba pa. Ito ay maaaring mga buto ng hayop at tao o mga bakas (imprints) ng mga halaman sa mga yungib o bato. |
KASAYSAYANG ORAL | Mga sali’t salitang pahayag, kwento, o salaysay na maaaring tiyak o hindi tiyak ang pinagmulan. Halimbawa: mga alamat, epiko, sawikain, bugtong at kwentong bayan (Biag ni Lam-ang). |
LARAWAN AT DIBUHO | Ebidensiya ang mga larawan sa pagpapatibay na ang mga tao ay naroon nga sa binabanggit na lugar o pagtitiyak na naganap sa isang pangyayari. Halimbawa: Spolarium ni Juan Luna. |
Repositoryo ng mga Sangguniang Batis | Tinipon at kinalap ng mga mananaliksik, historyador at mga arkeologo. Maaaring primary o sekondaryang batis (Pilipinas). |
Pambansang Museo ng Pilipinas (National Museum of the Philippines) | Lungsod ng Maynila, dati ring nagbahay ang Kongreso ng Pilipinas, kinalalagyan ng mga dibisyon ng mga sining, mga likas na agham at iba pang mga dibisyon. |
Pambansang Dambana | Lugar kung saan nakahimlay ang mga labi ng mga bayani. Halimbawa: Gat. Marcelo H. del Pilar sa San Nicolas, Bulakan, Bulacan. Ipinapalagay na yaman ng bayan. |
Gusali ng Sentrong Pangkultura ng Pilipinas | Dokumento na may kinalaman sa mga Pambansang Alagad ng Musika at Teatro na si Honorata “Atang” dela Rama. |
Gusali ng National Commission of the Philippines | Mahahalagang pahayagan, peryodiko at mga aklat na mga mapagkakatiwalaang manunulat ng kasaysayan ng Pilipinas. |
Pambansang Aklatan ng Pilipinas | Tahanan ng mahahalagang aklat, dokumento, artikulo, pahayagan at peryodiko. Halimbawa ay ang nobela ni Rizal na Noli Me Tangere at El Filibusterismo. |
Intramuros Administration | Ahensiya na nasa ilalim ng Tanggapang Pangulo ng Republika ng Pilipinas. Nangangalaga ng mga dokumento at gamit na gumaganap ng malaking papel sa kasaysayan ng Intramuros. |
Mga Museo at Aklatang Lokal | Mga aklatan at museong sa mga lalawigan at bayan sa Pilipinas. |
Historiographer | Historian |
Historian | deals with being interpretative and descriptive. |
Artipakto | . Mga bagay na nahukay ng mga arkeologo mula pa sa sinaunang panahon na ginamit at hinubog ng tao ayon sa kanilang kultura. |
Historyador | Spanish word ng historian |
JUAN DE PLASENCIA | Isang Spanish Friar na Franciscan Order. Sumulat ng mga religious at linguistic books tulad ng Doctrina Cristiana at Custom of the Tagalogs. |
Doctrina Cristiana | Unang itinatag na libro sa Pilipinas na isinulat ni Juan de Plasencia bilang isang misyonaryo. |
Custom of the Tagalogs | Isang aklat na isinulat ni Juan de Plasencia noong 1589 upang mahikayat ang mga Tagalog na maniwala sa Kristyanismo. |
Ferdinand Magellan | Sikat na manlalayag na nagpasimula ng pagdating ng mga Kastila sa Pilipinas noong 1521. |
Lapu-lapu | Pinuno na tumutol sa Kristiyanismo at namuno sa labanang nagresulta sa pagkamatay ni Magellan sa Battle of Mactan. |
Ruy Lopez de Villalobos | Spanish Explorer na nagsimula ng ekspedisyon sa Pilipinas noong 1542. |
Miguel Lopez de Legazpi | Namuno sa pagsakop ng Espanya sa Las Islas Filipinas. |
Fr. Francisco Alzina | Isang historian at misyonaryo na naatasan sa Visayas. |
Social Classes | Pag-uuri sa lipunan ng mga Tagalog na kinabibilangan ng Chieftain/Datos/Datu, Maharlika o Nobles, Aliping Namamahay, at Aliping Saguiguilir. |
Government | Pamahalaan ng mga unang Pilipino na binubuo ng barangay na pinamumunuan ng isang dato. |
Inheritance | Sistema ng pagmamana kung saan ang unang anak na lalaki ang magmamana ng posisyon at yaman ng pamilya. |
Marriage Customs | Mga kagawian sa kasal na kabilang dito ang pagbibigay ng dowry at seremonya ng pag-aasawa. |
Sambahayan | Lugar ng pagsamba o simbahan ng mga Tagalog. |
Kampon | Mga uri ng mga manggagamot at spiritual na lider na kasangkot sa makalumang pagsamba ng mga katutubo tulad ng Catalonan, Mangangauay, Manyisalat, Mangcolam, Hocloban, Silagan, Magtatanggal, Osuang, Manggayoma, Sonat, Pangatahojan, at Bayoguin. |
Aswang, Duwende, Kapre, Tikbalang, Tiyanak | Mga nilalang na kinatatakutan at pinaniniwalaan ng mga Tagalog na may kaugnayan sa kanilang paniniwala at mitolohiya. |
Tagalogs | Grupo ng mga tao sa Pilipinas na pinagmulan ng aklat na "Custom of the Tagalogs." |
Relacion de las Costumbres | Ang orihinal na pamagat ng aklat na "Custom of the Tagalogs" ni Juan de Plasencia. |
Luzon | Ang lugar kung saan natagpuan ni Juan de Plasencia ang iba't ibang bayan at kinalakhan niya ang kanyang misyonaryong buhay. |
Liliw Laguna | Lugar kung saan namatay si Juan de Plasencia noong 1590. |
Homonhon Islands | Unang lugar na tinawag na "Samar" kung saan dumating ang mga Kastila noong 1521 sa pamumuno ni Ferdinand Magellan. |
Leyte | Isla kung saan ipinakilala ang Kristyanismo ng mga Kastila sa mga katutubo noong 1521. |
Cebu | Isla kung saan nagkaroon ng maayos na relasyon ang mga Kastila at ipinakilala ang Kristiyanismo, subalit hindi sumang-ayon si Lapu-lapu. |
Mactan | Lugar kung saan nagkaroon ng labanan na nauwi sa pagkamatay ni Ferdinand Magellan sa Battle of Mactan. |
Victoria | Barko na bumalik sa Espanya na nagdadala ng balita tungkol sa mga nadiskubreng isla ni Magellan. |
Mindanao | Isla na narating ni Ruy Lopez de Villalobos noong 1543 sa kanyang ekspedisyon sa Pilipinas. |
Sarangani | Lugar kung saan itinatag ni Villalobos ang kolonya ngunit hindi nagtagal dahil sa kakulangan ng pagkain. |
Limasawa Island | Lugar kung saan pinangalanan ang Las Islas Filipinas bilang pagpaparangal kay King Philip II ng Spain. |
Visayas | Isang rehiyon kung saan naatasan si Fr. Francisco Alzina na magmisyon noong 1578. |
Barangay | Pamayanan ng mga unang Pilipino na binubuo ng 30-100 pamilya at pinamumunuan ng isang dato. |
Tribo | Pangkat ng mga tao na nagmumula sa isang lugar o komunidad. |
Dowry | Bigay ng lalaki sa pamilya ng babae bago sila ikasal na maaaring kagamitan, kalupaan, o iba pang kasunduan. |
Simbahan | Lugar ng pagsamba o templo ng mga Tagalog. |
Pandot | Pagdiriwang ng kapistahan ng pagsamba. |
Sibi | Lugar ng pagsamba na ginawa ng mga Tagalog para sa proteksyon laban sa ulan. |
Sorihile | Maliit na lampara na inilalagay sa bahay ng mga Tagalog sa pagsamba. |
Bathala | Pinakamatataas na Diyos na sinasamba ng mga Tagalog. |
Catalonan or Babaylan | Mga spiritual na lider o manggagamot sa katutubong pagsamba na nagpapakita ng respeto sa mga anito o espiritu ng kalikasan. |
Mangangauay | Mangkukulam na nagpapanggap na nagpapagaling ng sakit. |
Manyisalat | Pari na may kapangyarihang magbigay ng basbas sa magkasintahan o pigilan ang pagtatalik. |
Mangcocolam | May kakayahang maglabas ng apoy mula sa sariling katawan at may kapangyarihang pumatay. |
Hocloban | Uri ng mangkukulam na may kakayahan pumatay sa kanyang pinipiling biktima o sumira ng bahay nang walang kagamitan. |
Silagan | Tumutulong sa mga tagapagsuot ng puti at kumakain ng atay ng buhay na biktima. |
Magtatanggal | May kapangyarihang magpakita sa dilim nang walang ulo o lamang loob, at babalik sa dati pagdating ng umaga. |
Osuang | Isang nilalang na kayang lumilipad at pumapatay ng kalalakihan, kinakain ang lamang loob. |
Manggayoma | Gumagawa ng mga gayuma mula sa halamang gamot, bato, at kahoy. |
Sonat | Manghuhula na kayang hulaan ang mangyayari sa hinaharap. |
Pangatahojan | Manghuhula na may kakayahang magpasya kung maliligtas o masasadlak sa dilim ang kaluluwa ng isang tao. |
Bayoguin | Lalaking namumuhay na parang babae. |
Aswang | Isang nilalang na kinatatakutan na may kakayahan maging hayop o lumipad sa gabi. |
Duwende | Munting nilalang na may kakayahang manggulo sa tahanan. |
Kapre | Malaking nilalang na may yosi at kumakain ng puno. |
Tikbalang | May katawan ng kabayo at ulo ng tao na kinakatakutan sa gabi. |
Tiyanak | Nilalang na nanggagaling sa munting bata na may mapanlinlang na anyo. |
Anting-anting | Mga pangalan o gamit na panrelihiyon na pinaniniwalaan ng mga tao para sa proteksyon o kapangyarihan. |
Relacion de las Costumbres | Spanish title of the book "Custom of the Tagalogs" authored by Juan de Plasencia. |
Luzon | Region where Juan de Plasencia spent his missionary life and discovered various towns. |
Liliw Laguna | Place where Juan de Plasencia passed away in 1590. |
Homonhon Islands | Initial location referred to as "Samar" where the Spaniards arrived in 1521 led by Ferdinand Magellan. |
Leyte | Island where the introduction of Christianity occurred by the Spaniards in 1521. |
Cebu | Island where the Spaniards had a good relationship and introduced Christianity, but Lapu-lapu didn't agree. |
Mactan | Location of the battle resulting in the death of Ferdinand Magellan in the Battle of Mactan. |
Victoria | Ship that returned to Spain carrying news about the discovered islands by Magellan. |
Mindanao | Island reached by Ruy Lopez de Villalobos in 1543 during his expedition to the Philippines. |
Sarangani | Place where Villalobos established a colony, but it didn't last due to a lack of food. |
Limasawa Island | Place where Las Islas Filipinas was named as a tribute to King Philip II of Spain. |
Visayas | Region where Fr. Francisco Alzina was assigned as a missionary in 1578. |
Barangay | Community of early Filipinos led by a dato consisting of 30-100 families. |
Tribe | Group of people originating from a specific area or community. |
Dowry | Gift given by a man to a woman's family before marriage, which can include items, land, or other agreements. |
Church | Place of worship or temple for the Tagalog people. |
Pandot | Celebration of the feast of worship. |
Sibi | Worship place created by the Tagalogs for protection against rain. |
Sorihile | Small lamp placed in Tagalog houses during worship. |
Bathala | Highest god worshipped by the Tagalogs. |