click below
click below
Normal Size Small Size show me how
Vocab ลิลิตตะเลงพ่าย
Vocab ลิลิต
Term | Definition |
---|---|
กมลาสน์ | พระพรหม |
กระทรวงพยุหบาตร | ตามแบบแผนของกระบวนทัพ |
กิดาการ | ข่าวอันเป็นที่เลื่องลือ |
กุมภีล์, สุงสุมาร | จระเข้ |
เกย | ที่นั่งคิงสำหรับขึ้นลงในการทรงช้างและพระราชยาน |
แกลน | กลัว คร้าม |
ขอ | ของ้าว |
ข้อน | ตี ค่อน(มากกว่าครึ่งหนึ่ง) |
ขัตติยายุทธ์บรรหาร คชคู่ กันแฮ | ยุทธหัตถีในครั้งนี้จะเป็นที่กล่าวขวัญสืบไป |
ขู | มาก โข |
แขวงขวา | เบื้องขวา |
คชยาน | พาหนะที่เป็นช้าง |
คชยุทธ์ | การทำยุทธหัตถี (รบบนหลังช้าง) |
คิริเมขล์ | ช้างทรงของวสวัตดีมารที่ผจญพระพุทธเจ้า |
คู่ค้ำคางเขิน | ช้างทรงของมหาอุปฯซึ่งอยู่ข้างล่างเอางาเสยงาของช้างทรงของสมเด็จพระนเรศฯและดันคางจนหงายขึ้นไป |
เครื่องต้น | เครื่องนุ่มห่มกษัตริย์โบราณ |
เคลื่อนพลตามเกล็ดนาค | แบบแผนการเคลื่อนทัพตามตำราพิชัยสงคราม (เดินไปทางเดียวกับหัวนาคประจำวันเพื่อสิริมงคล) |
จตุรงค์, จัตุรพิรีย์ | ทหารสี่เหล่า ช้าง ม้า รถ และพลเดินเท้า |
จักรผัน | จักรที่หมุนวนไปรอบๆอย่างรวดเร็ว/เปรียบว่าเร็วมาก |
จืดสร้อย | คลายความเศร้า |
จืดเสี้ยน | ปราบศัตรูให้มีน้อยลง |
เจ้าช้าง | คำยกย่องคิงผู้มีช้างเผือกเป็นคู่บารมี |
ฉชั้น | (สวรรค์) หกชั้น |
ฉัด | เตะ |
ชเยศ | ชนะ |
ชิงฉัตร | ชิงราชบัลลังก์ |
ชุมค่าย | ตั้งค่ายชุมนุม |
ชุมโสต | รวมหูกัน พร้อมกันเงี่ยหูฟัง |
โชยงการ | พระดำรัสของพระราชา |
ด้วยแรงมันแรงกาย | ด้วยกำลังของช้างที่กำลังตกมัน |
แดนปราจิน, พสุธารออกทิศ | แผ่นดินด้านตะวันออก (กรุงศรีฯ) |
ตรับตระหนักสำเนียง | ฟังเสียงถนัด |
ตรัสทอดพระเนตร | เห็น |
ตะเลง | มอญ (ชาวมอญจำนวนมากในทัพพม่า) |
ตากเต็มท่งแถวเถื่อน | กองทัพตั้งอยู่เต็มทุ่งนาป่าดง |
ถวัลย์ | ครอง |
เถลิงฉัตร | มีฉัตรกั้นอยู่ |
ทรหึงทรหวน | ปั่นป่วน |
ทฤษฎี | เห็น |
ทวารัติ | ทวารวดี (กรุงศรีฯ) |
ทักษิณาวรรต | วนตามเข็มนาฬิกา |
เทพสังหร | ความฝันที่เทวดาดลใจให้เกิด |
เที้ยร | เทียร ย่อม |
ไท้เทเวศทั้งพรหมาน | เทพยดาในสวรรค์ ๖ ชั้น และพรหมในภูมิพรหมอีก ๑๖ ชั้น |
ธุมา, ธุมาการ, ธุมางค์ | ควัน ฝุ่นตลบ |
นครามินทร์ | เมืองของพระราม (กรุงศรีฯ) |
นฤขัตรพิชัย | ฤกษ์ดีมีชัย |
บรรหาร | พูด |
บ่ากัน | ไหลมาเบียดเสียดกัน |
บำรู | ประ ประงา |
ประดิยุทธ์ | ต่อสู้ |
ประยูรเศวตฉัตร | ตระกูลกษัตริย์ |
ประเล่ห์ | ประหนึ่ง |
แปดประการกล | กลยุทธ์ ๘ ประการเพื่อชัยชนะ |
ผ้าน | พ่าน=ไม่เป็นระเบียบ |
เผด็จ | ตัด |
เผือดกล้า | กล้าให้น้อยลง |
พบู | งาม |
พรรษาซ้อง | ฝนตก |
พระตรีโลกนาถ | พระพุทธเจ้า |
พระศรีสารีริกบรมธาตุ | พระอัฐิของพระพุทธเจ้า |
พล้ำ | พลาด ถลำ |
พลุก | งาช้าง |
พัชรินทร | พระอินทร์ |
พาธา | เบียดเบียน |
พ่าห์ | พาหะ ผู้แบก ผู้ถือ ผู้ทรงไว้ |
เพลียกถ้า | พลาดท่า |
ไพจิตร | ไพจิตราสูรหรือพญาอสูรเวปจิตติ ผู้ยกทัพรบกับพระอินทร์เพื่อชิงสวรรค์ |
ฟันฟอน | ฟันจนแหลก ย่อยยับ |
มั่ว | ชุมนุม |
ยอหัตถ์ | ยกมือ |
รณเรศ, รำบาญ | รบ |
ระเมียร | เห็น |
รัตนตรัเยศ | แก้ว ๓ ประการ (รัตนตรัย) |
ราชรามัญ | มหาอุปฯ |
ราชสำราญ | ความเบิกบานใจของคิง |
ราพณ์ | ทศกัณฐ์ |
เร่งคำรนเรียกมัน | ร้องก้องด้วยความคะนองเพราะตกมัน |
เริ่มรั้ง | ทำให้มีขึ้น |
เรี่ยว | แรง เชี่ยว |
โรมกุทันฑ์ธนู | ระดมยิงด้วยเกาทันฑ์และธนู |
ลบอง | แบบ ฉบับ |
ละเวง | ฟุ้งไป |
เลบง | เล่น การเล่น |
เลอ | เลิศ |
ศัสตราวุธ | อาวุธ |
ศึกธาร | สู้รบการจระเข้ (ศึกในน้ำ) |
สมิทธิมาตงค์ | ช้างทรงของพระอินทร์ |
สยามินทร์ | ผู้เป็นใหญ่แห่งสยาม |
สร่างผทม | ตื่นนอน |
สาดปืนโซรม | ระดมยิง |
สุริยราช | พระเจ้าแผ่นดินผู้มีอำนาจมากดุจแสงของดวงอาทิตย์ |
เสนอเนตรมนุษย์ตั้ง แต่หล้าเลอสรวง | การทำยุทธหัตถีต่อหน้าของมนุษย์และเทพเจ้า |
เสียม | สยาม (กรุงศรีฯ) |
โสฬสพรหม | พรหมสิบหกชั้น |
หน่อนเรนทรทิศ ตกด้าว | ทายาทกษัตริย์แห่งประเทศตะวันตก (มหาอุปฯ) |
หนึ่งสิ้นแสงไถง | ราวกับสิ้นแสงอาทิตย์ |
หนุ่มเหน้า | กำลังหนุ่ม |
หั่นด้วยขอคม | ฟันด้วยพระแสงของ้าวอันคมกริบ |
หัสดินอุภัย | ช้างทั้งคู่ คือเจ้าพระยาไชยานุภาพ(ของพระนเรศฯ)และเจ้าพระยาปราบไตรจักร(ของพระเอกาทศรถ) |
เหตุห้าว | เหตุร้าย |
แหนงฉงาย | สงสัยนัก |
ไหลลบวนาดอน แดนตก ทิศนา | (น้ำ) ไหลบ่ามาจากทิศตะวันตก (กรุงศรีฯ) จนท่วมผืนแผ่นดิน |
อรรณเวศ | ห้วงน้ำใหญ่ มหาสมุทร |
อายสู | อาย (สู แปลว่า อาย) |
อุปราชาเชษฐ์ผู้ | พระมหาอุปฯ (พระนเรศเรียกพี่) |