click below
click below
Normal Size Small Size show me how
HYRJE NE MJEKESI
Kapitulli 10 Historia e mjekesise shqiptare
Question | Answer |
---|---|
Cka paraqet zhvillimi historike i shkences mjekesore shqiptare | Pjese perberese e zhvillimit te historise, kultures dhe shkences shqiptare qe paraqet shprehje te perpjekjeve dhe angazhimeve te popullit tone per te mbijetuar |
Cka ndikoi ne asgjesimin e nje pjese te kultures dhe te arriturave tjera shqiptare | Djegia e biblotekes se madhe te Durresit-Epidamnus nga sulmet barbare te armiqeve |
Cila ishte qendra me e zhvilluar ne EVrope ne fillim te eres se re | Durresi -Epidamnusi |
Kush ndikoi ne ngecjen e zhvillimit te kultures, shkences dhe artit ne popullin tone | Luftrat per mbrojtje dhe liri si dhe intrigat e shteteve te interesuara per copetimin e tokave shqiptare |
Cili ishte mjeku dhe dijetari i shquar i lashtesise shqiptare | Filonit Durrahu |
Cili ishte mjeku me i njohur dhe nderuar ne mjekesine e mesdheut | Filonit Durrahu |
Sa vellime shkroi Filonit Durrahu | 45 vellime nga mjekesia |
Nga kush u cilesua vepra e Filonit Durrahut | Nga PLinius |
Ciles periudhe i takon Filonit Durrahu | Kohes se perhapjes se shpejte te krishterizmit, kur prifti kishte ndikim te madh ne popull, andaj filloi te merret edhe me mjekesi |
Ku sheroheshin njerezit ne koherat e luftrave kur paraqiteshin epidemite | Ne kisha e manastire-vende me te qeta dhe me te sigurta ku mjekimi behej nga prifterinjte mjek |
Si e pershkruan mjekesine ne durres shkrimtarja Ana Komnena | Ne shek XII ne Durres ka pasur disa mjek ndersa imperatoriali i Durresit ka pasur 3 mjek te njohur: Nikolla Kaliklin Mihail Panteriku Mihal Eunuku Te cilet i kane sherbyer Aleksander Komnenit |
Cila ishte qendra me e njohur universitare e ne shek X-XII | Shkolla e Salernos ne Italine Jugore e cila kishte nje influence shume te madhe ne te gjitha qendrat tjera te botes |
Cfare masa ndermerrte mbreti i Shqiperise per zhvillimin e kultures dhe shkences | Duca dergonte kuadra per shkollim dhe perparim ne vende te ndryshme e sidomos ne qendren e Salernos |
Cilet mjek aplikuan te paret ligjet e karantines me rastin e perhapjes se epidemise se murtajes ne Evrope dhe ne cilin shek | Ne shek XIV, mjeket e Raguzes |
Kur u okupuan tokat shqiptare nga Turqia, dhe cka solli ky okupim | Ne shek XV, solli dyndje te popullates, mjerimi i popullit u be i pafund qe coi ne ngecje te zhvillimit ekonomik, kulturor dhe shkencor |
Ku u drejtua populli shqiptar per mjekim | Tek fetaret dhe tempujt e tyre |
Kur u hap shkolla e pare mjekesore ne Perandorine osmane | Ne vitin 1835 |
Ku u shkolluan shqiptaret gjate sundimit osman sipas Evlia Celebise | Neper kolegje e universitete te vendeve te tjera e sidomos ne Itali |
Cka ndikoi ne perhapjen e misticizmes, magjise ne popullin shqiptar | Zhvillimi i dobet i mjekesise shqiptare |
Si dukej misticizmi ne mesin e popullit shqiptar | Ata besonin ne magjite e syrit te keq, xhindet, lugati, krymbi i jetes, gjarperi i shtepise, shpirti i lige, etj |
Cila mjekesi ishte e zhvilluar ne shek XVI-XVIII ne popullin shqiptar | Mjekesia popullore konzervative empirike |
Ku i sigurojme te dhenat per nivelin e mjekesise empirike shqiptare | Nga pershkrimet e autorve te huaj, shetites neper trojet tona, nga prifterinjte dhe empirike te vjeter |
Si i pergadisnin barnat empiriket | Ne forma te ndryshme dhe menyra e pergaditjes dhe perdorimit ruhej si sekret dhe eshte percjellur brez pas brezi |
Cila ishte semundja me e perhapur ne shek XVI-XVIII ne popullin shqiptar | Tuberkulozi, malarja, tifoja abdominale, etj |
Ne cilen dege mjekesore ka pas me shume zhvillim mjekesia popullore shqiptare | Ne kirurgji |
Nga kush aplikohej kirurgjia ne shqiptari | Nga xherahet dhe berberet |
Perse empiriket nuk mund ta conin kirurgjine perpara | Sepse nuk kishin pergaditje teorike, shkaqe kruesore te mos suksesit ishin higjiena, kushtet aseptike, anestezioni, etj |
Kush kujdessej per nxjerrjen e dhembeve -odontologjine | Xherahet dhe berberet |
Cka kane perdorur si anestetike dhe antiseptike xherahet shqiptar | Rakine e rrushit dhe plaget i kane shperlare me raki dhe jo me uje |
Me cka merreshin empiriket kirurge mjeke popullore | Me mjekimin e frakturave, hernive, cirkumzione, nxjerrjen e dhembeve, sherimin e plageve te ndryshme, etj |
Kush quhej xherah | Ai qe mesonte nga pervoja dicka prej mjekesise dhe qe merrej me operacione te vogla e e sherimin e plageve, ai qe bente synet femijet |
Cila ishin semundjet ngjitese dhe epidemite me te perhapura ne trojet shqiptare | Tuberkulozi, sifilisi i trasheguar, tifoja etj |
Kur fillon te zhvillohet mjekesia shqiptare me hovshem dhe ne baza shkencore | Ne fillim te shek XIX |
Cilet mjeke shqiptare u ben profesore ne Stamboll | Rifat Frasheri Besim Ymeri Mustafa Budo |
Kur u krijua drejtoria e pergjithshme e shendetesise | Pas shpalljes se pavaresise se Shqiperise-1912, pasi u formua qeveria shqiptare |
Kush ishte udheheqess i drejtorise se pergjithshme te shendetesise | Dr. Mihal Turtulli-minister i arsimit |
Kush u emerua Inspektor i drejtorise se pergjithshme te shendetesise | Dr. Ruzhdi Pobrati |
Kush e drejtonte me vone Drejtorine e pergjithshme te shendetesise | Profesori Rifat Frasheri |
Kur fillon per here te pare mbrojtja shendetesore el popullit ne menyre te organizuar dhe institucionale | Me drejtimin e prof Rifat Frasheri |
Kur u formua Kryqi i Kuq Shqiptare | Ne vitin 1921 |
Kush e udheheqete Kryqin e Kuq Shqiptar | Dr Ahmet Sabedini |
Kur hapi shkollen e pare te rregullt trevjecare per infermiere Kryqi i Kuq shqiptar | Ne vitin 1926 |
Si qendron koncepti i humanitetit shendetesor pas luftes se dyte boterore ne vendin tone | Merr masa profilaktike per parandalimin e paraqitjes se semundjeve ngjitese dhe duke aplikuar vaksinimin e popullates si metode preventive per ndalimin e paraqitjes se shume semundjeve ngjitese |
Kur u hap Instituti i Larte i Mjekesise ne Shqiperi-fakulteti i mjekesise | Ne vitin 1952 |
Cili institucion paraqet zanafillen e studimeve ne fakultetin e mjekesise | Institucioni i Larte i Mjekesise |
Kur doli gjenerata e pare e mjekeve nga Fakulteti i Mjekesise ne Shqiperi | Pas 5 vjetesh, me 1957 |
Sa ishte numri i mjekeve nga gjenerata e pare | 63 mjek |
Kur fillon punen dega e Stomatologjise ne Fakultetin e mjekesise | 1957 |
Kur fillon punen dega e Farmacise ne Fakultetin e Mjekesise | 1961 |
Kur arrin trendet boterore zhvillimi i mjekesise | Me themelimin e "Buletini i urdherit te mjekeve te shqiperise" |
Kush dhe kur u emerua mjek ne Spitalin Ushtarak te Shkodres | Rifat Frasheri, 1888 |
Kush prodhoi vaksinen kunder lise | Rifat Frasheri-mikrobiolog ne bashkepunim me Moris Nikol-bakteriolog, STAMBOLL |
Kush dhe kur ishte drejtor i Institutit Bakteriologjik te Stambollit | Rifat Frasheri, 1899 |
Kush zbuloi se terbimi ne kafshe e njerez shkaktohej nga nje "virus filtrues: | Rifat Frasheri ne bashkepunim me prof. Paul Remlinger-bakteriolog |
Cili punim e beri te pavdekshem Rifat Frasherin ne historine e mjekesise dhe mikrobiologjise | Zbulimi i terbimit te kafsheve dhe njerezve nga "virusi filtrues" |
Ku dhe kur e botuan Rifati dhe Paul zbulimin e tyre | E njoftuan ne nje mbledhje te Shoqates se Biologjise ne PAris dhe e botuan ne "Aktet" e kesaj shoqate me 1903 |
Kush u emerua profesor ne Universitetin e Stambollit | Rifat Frasheri |
Kush ishte propagandist i pavaresise se Shqiperise | Rifat Frasheri, qysh ne moshen 16 vjecare ka qene Sekretar i Kpngresit te mbledhur ne Frashe nga Abdyl Frasheri dhe ka mbajtur ldihje me rilindasit sic ishin Naim dhe Sami Frasheri |
Kush ishte kryetar i organizates patriotike shqiptare "Bashkimi" te Stambollit | Rifat Frasheri |
Perse u perjashtua nga Universiteti i Stambollit Rifat Frasheri | Rifat Frasheri kryeministrit turk Talhat Pashes i tha se ishte GJAK SHQIPTARI, dhe se do te nxiste shqiptaret te shpallin pavaresine |
Kur u emerua Rifat Frasheri Drejtor i Pergjithshem i Shendetesise | 1920 |
Kush zbuloi virusin e terbimit | Rifat Frasheri+Paul Remlonger |
Cila metode mbizoteroi ne kerkime e Lui Paster dhe Robert Kohut | Metoda morfologjike |
Kush zbuloi karakterin ngjites te semundjes "mozaiku i duhanit" | Adolf Majer, 1886 |
Kush zbuloi se filtrati kishte aftesi te tejshpinte semundjen | Dr.Ivanovski 1892 |
Kush kuptoi rendesine shkencore dhe filozofik te zbulimit te Ivanovskit | M.V.Bajernik , 1898 |
Kush i quajti bakteriet me te vogla "virus" dhe i konsideroi "contagium vivum fluidum" | M.V.Bajernik |
Kush kryejti kristalizimin e virusit te mozaikut te duhanit | Vendell Stanley, ne vitet 30 |
Kush dhe kur u zbulua virusi i aftes epizootike te gjedhit | 1908, Loffler dhe Frosch |
Si qendron vleresimi objektiv i rendesise se zbulimit te virusit te terbimit | 1.Nuk ishte e njohur natyra submikroskopike 2.Vertetimi i nje hipioteze paraprake te zbuluesve 3.Nxiti kerkime intensive per gjetjen e shkaktareve te semundjeve infektive 4.Zbulimi u krye ne Institutin bakteriologjik te Stambollit |
Kush hodhi themelet e virologjise mjekesore | Rifat Frasheri dhe Paul Remblenge |
Cka zbuloi Azmi Dibra dhe kur | 1986, zbuloi nje Servoar te ri Salmonele te panjohur ne Mikrobiologjine Boterore, te njohur nga Instituti Paster Paris, perfshire ne Skemen Nderkombetare te Salmonelave Kauffman-Wihte me emrin Salmonela Dibra |
Kujt iu dha titulli i larte "Punonjes i shquar i shkences dhe teknikes" | 1987, Azmi Dibres |
Kush u shpall "qytetar nderi i Dibres" | Azmi Dibra |
Kur u hap Fakulteti i Mjekesise ne Prishtine | 1969 |
Kur u hap Dega e Stomatologjise ne Universitetin e Prishtines | 1974 |
Cilat personalitete u dalluan si doktor shkencash ne Kosove | Osman Imami, Seadet Mekuli dhe Musa Haxhiu |
Cila reviste shkencore u botua nga Shoqata e mjekeve te Kosovese | "Praxis Medica" |
Kur u themelua Universiteti i Tetoves | 1994 |
Kur u hap Fakulteti i Mjekesise e degen e MP, Stomatologjise dhe Farmacise ne Tetove | 1999 |
Kur u mbyll fakulteti i mjekesise ne Tetove | 2003 |
Kur u hap Fakulteti i Infermierise ne Tetove | 2006-2007 |
Kur u rihap Fakulteti i shkencave mjekesore ne Tetove | 2008-2009 |
Cilet personalitette u dalluan si doktor shkencash ne Maqedoni | Jusuf Rexhepi, Remzi Izairi, Agim Vela, Sadi Bexheti |
Kur u themelua Shoqata e Mjekeve Shqiptar te Maqedonise | 1995 |
Kur dhe cila reviste shkencore e mjekve te shqiptareve te Maqedonise u botua | 2004, "Medicus" |
Cili ishte mjeku i pare i diplomuar ne Tetove | Xhafer Sylejmani |
Kush emerohet si mjek honorar ne gjimnazin e Tetoves dhe kur | 1941-1943 |
Kush emerohet si mjek honorar ne gjimnazin e Tetoves dhe kur | 1922, Xhafer Sylejmani |
Kush ishte kryetar i bashkesise se Tetoves | Xhafer Sylejmani |
Cili ishte doktori i pare shqiptar i shkencave mjekesore | Jusuf Rexhepi |
Kush themloi Sherbimin Internistik ne spitalin e Tetoves | Jusuf Rexhepi |
Kush ishte kardiologu i pare shqiptar | Jusuf Rexhepi |
Kush ishte ligjerues dhe docent i lendes Mjekesia Interne ne Fakultetin e Mjekesise | Jusuf Rexhepi |
Kush eshte autor i librit "Ekzaminimi klinik i semundjeve te brendshme" | Jusuf Rexhepi |
Sa punime shkencore i shkruajti Jusuf Rexhepi | mbi 50 punime shkencore |
Cfare pozite kishe Jusuf Rexhepi ne Kliniken interne ne Prishtine | Kryeshef i sheribimit te Kardiologjise dhe Shef i katedres se Mjekesise Interne |
Kush kreu specializimin nga pediatria | Miftar Kurti |
Sa punime shkencore-profesiionale kreu Miftar Kurti | Mbi 20 punime shkencore-profesionale nga lemi pediatria preventive |
Cili ishte kirurgu i pare shqiptar | Refet Ferati |
Kush ishte njeri nder themeluesit e qendrave spitalore te Tetoves, Gostivarit e Dibres | Refet Ferati |
Kush ishte themelues dhe KRyeshef i Repartitt Kirurgjik te Tetoves | Refet Ferati |
Ne cilat dege kirurgjike perdori metodat me te reja kirurgjikale dr Refet Ferati | Kirurgji abdominale, urologjike dhe traumatologjike |
Kush ishte nder primariuset e pare ne Tetove | Refet Ferati |
Kush fitoi cmimin Nobel me 1998 | Ferid Murad me Robert Furchgott dhe Louis Ignarro, zbuluan efektin e nitroglicerines ne trupin e njeriut |
Kush zbuloi Viagren | Ferid Murati |
Kush arriti ne perfundimet e Ignarros | Nje fizikant i cili mori cmimin Salvador Moncada |